مردم
بیشتر مردم ارومیه را ترکهای آذربایجانی و نیز اقلیتی از کردها، مسیحیان آشوری و ارمنی تشکیل میدهند.[ اکثر آذربایجانیهای ارومیه شیعه مذهب هستند؛ ولی شماری از ترکزبانان اهلحق، حنفی و شافعی مذهب نیز در ابن شهر زندگی میکنند. پیشینه کردهای ساکن ارومیه نیز سنیمذهب هستند.
طبق یک مطالعه از ترکیب قومی خانوارهای نمونه و مورد بررسی در سطح شهر ارومیه که حدود سال ۱۳۷۹ انجام گرفت نشان میدهد که ترک زبانان ۸۵٫۷٪ درصد خانوارهای نمونه را به خود اختصاص داده و کرد زبانها حدود ۱۰٫۵٪ بودهاند. در این آمارگیری نمونهای درصد آشوریها، فارسزبانها و ارمنیها در شهر ارومیه به ترتیب ۱٫۷، ۱٫۶ و ۰٫۵ بود.
اکثر مردم آذری ارومیه شیعه مذهب میباشند ولی تعداد زیادی آذریهای سنی حنفی و شافعی مذهب نیز در داخل شهر و در بیش از ۲۵ روستا از جمله، بالو، قولنجی، کهریز، گلتپه، گجین و ولینده زندگی میکنند. در ارومیه شماری از ترک زبانهای اهل حق نیز زندگی میکنند. مذهب کردهای ساکن ارومیه نیز اکثرا سنی است.
همچنین اقلیتی از مردمان آشوری و ارمنی در این شهر زندگی میکنند. در سال ۱۹۰۰ میلادی حدود نیمی از جمعیت شهر ارومیه مسیحی —اعم از آشوریان و ارامنه— بودند اما بسیاری از آنها در میان درگیریهای روسیه و عثمانی در سال ۱۹۱۸ شهر را ترک کردند. پس از عقبنشین روسها از این منطقه بیشتر مسیحیان باقیمانده در شهر ارومیه قتل عام شدند. در زمان رضاشاه پهلوی آشوریان ایران دعوت به بازگشت به این شهر شدند و چندین هزار نفر از آنها به این شهر بازگشتند.
نامگذاری
نوشتار اصلی: ریشه نام ارومیه
مسالک وممالک پیش از قاجاریه. نقشه آذربایجان و آران
نام این شهر ابتدا ارومیه یا اورمیه بودهاست ولی با آمدن حکومت پهلوی و سلطنت رضاشاه این محل به رضائیه تغییر نام داد و بعد از انقلاب اسلامی دوباره به نام ارومیه برگشت. در اسناد قدیمی همچنین نام این شهر به صورت اورمیه نیز ذکر شدهاست.
اور در زبان آشوری به معنای شهر است (همان واژهای که در نام اورشلیم (شهر آشتی) هم وجود دارد) و میه به معنای آب است (همریشه با مآء عربی)، و اورمیه یا ارومیه در زبان آشوری به معنای "شهر آب" است.
جغرافیا
ارومیه در جلگهٔ گسترده و سرسبزی به درازای ۷۰ کیلومتر و به پهنای ۳۰ کیلومتر واقع شده که اطراف آن تا کیلومترها پوشیده از باغات انگور و سیب و کشتزار است. دریاچه ارومیه در شرق و دریاچه مارمیشو در غرب این شهر قرار دارد. این شهر به علت آب و هوای معتدل و داشتن مناظر زیبا، یکی از شهرهای گردشگری ایران محسوب میشود. جمعیت این شهر ۵۷۷٬۳۰۷ نفر میباشد و نیز جمعیت شهر در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۷۸۷٬۲۵۴ نفر پیشبینی شده است. بلندی ارومیه از سطح دریا ۱۳۳۲ متر است.
دروازههای قدیمی ارومیه :
شهر ارومیه به علت موقعیت جغرافیایی و سیاسی همیشه تاخت و تار بیگانگان و اشرار قرار میگرفته به همین دلیل از قدیم الایام دارای برج و قلاع بوده نام دروازههای هشتگانهٔ این شهر عبارتند از:
۱- دروازه بالوو(سلماس یا شاپور) ۲- دروازه عسگرخان۳- دروازه نووگئچر۴- دروازه یوردشاه
۵-دروازه ارگ۶- دروازه بازار باش۷- دروازه سویوق بلاغ (خازاران-خزران) ۸-دروازه توپراق قالا
مناطق دیدنی
مجتمع تفریحی چیچست، پارک جنگلی ارومیه، بند، کوه «سیرداغ»، دریاچه ارومیه، دریاچه مارمیشو، دره قاسملو، مجتمع تجاری تفریحی باری، مسجد جامع، بنای سه گنبد، پل شهید کلانتری، آبشار سولوک، جاده امامزاده. خیابان شیخ تپه و...
جاذبههای طبیعی شهرستان ارومیه
دریاچه ارومیه با وسعتی حدود ۴۸۱۰ کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه کشور محسوب میشود. طول این دریاچه ۱۳۰ الی ۱۴۰ کیلومتر و عرض آن ۱۵ الی ۲۰ کیلومتر است و عمق متوسط آن ۶ الی ۱۵ متر میباشد.
دریاچه ارومیه یکی از منابع آبی آذربایجان در مغرب فلات آذربایجان که از شمال به جنوب کشیده شدهاست.
گسل بزرگ ارومیه از وسط این دریاچه میگذردکه طی فعالیت این گسل، دریاچهٔ تکتونیکی اورمیه در محل فرو نشست زمین تشکیل شده که جهت آن موافق با جهت فرو نشست گسلی یعنی شمال-جنوب میباشد. دستگاههای لرزه نگاری امروزه فعالیت این گسل را نشان میدهد. ارتفاع متوسط سطح آب دریاچه از دریای آزاد حدود ۱۲۸۷ متر میباشد. دریاچهٔ اورمیه شورترین دریاچهٔ کشور است که میزان شوری آب این دریاچه در حدود ۳۵۰ گرم بر لیتر است و تنها موجود زندهٔ این دریاچه «آرتیمیااورمیانا» میباشد. قابل ذکر است دریاچهٔ اورمیه بعد از دریاچهٔ «بحرالمیت» شورترین دریاچه جهان بوده و لجنهای این دریاچه خاصیت درمانی دارد.
پارک ملی دریاچهٔ ارومیه مجموعا متشکل از ۱۰۲ جزیرهٔ بزرگ و کوچک میباشد که به جز جزیره اسلامی (شاهی) بقیه جزایر به صورت مناطق محافظت شده، پارک ملی اعلام شده و در آنها حیوانات وحشی رها شدهاند.
دریاچه مارمیشو
این دریاچه در فاصله ۴۵ کیلومتری غرب شهرستان ارومیه در کنار مرز ترکیه با وسعت تقریبی حدود ۵ هکتار قرار دارد.
پیست اسکی خوشاکو
مجموعه ورزشی تفریحی که در فاصله ۳۵ کیلومتری غرب شهر اورمیه قرار گرفتهاست. از دیگر جاذبههای طبیعی شهرستان ارومیه میتوان به تفرجگاه بند(در جنوب شهر ارومیه)، دره شهدا(قاسملو دره سی یا خان دره سی – در جنوب غرب ارومیه)، درهٔ نازلوچای(در ۲۰ کیلومتری شمال غرب اورمیه)، دره باراندوز چای(در ۲۲ کیلومتری جنوب غرب ارومیه)، غار تام تاوا(در ۱۹ کیلومتری شمال شرق اورمیه) و چشمههای آبگرم اطراف این شهرستان از جمله ایستی سو قوشچی، باراندوز و... اشاره کرد.
از جاذبههای غیرطبیعی موجود در شهرستان اورمیه نیز میتوان به مجموعه دهکدههای باری و چی چست، پل میانگذر دریاچهٔ ارومیه و... اشاره نمود.
سوغات و کشاورزی
امروزه حلوا گردویی، نقل، عرق بیدمشک از رهاوردهای ارومیه هستند.
انگور و سیب از عمده محصولات کشاورزی شهر ارومیه میباشد. سایر محصولات کشاورزی عبارتند از: گردو، تخمه آفتابگردان و کدو، هلو، زردآلو، شلیل و گیلاس.
ورزش
ورزش بخش مهمی از فرهنگ ارومیه را دربرمیگیرد. محبوب ترین ورزش در شهر ارومیه، والیبال است.
مسابقات والیبال جام مردان آسیا در سال ۲۰۱۰ در استادیوم شش هزارنفری غدیر ارومیه برگزار شد. هشت کشور در این رقابتها حضور داشتند که هشت تیم برتر رقابتهای جام ملتهای آسیا (۲۰۰۹) بودند. ناگته نماند این شهر بعد از گنبدکاووس از شهرهای قدیمی والیبال خیز ایران است و همواره با هم در میادین ورزشی رقابت داشتهاند.
((به اميد روزهاي خوش در شهر زيباي اروميه))